De Markermeerdijk creeërde een integraal werk én team
“SE goed opzetten scheelt tijd en geld, en voorkomt meerwerk”
DE MENSEN
Janiek Baarends, Systems Engineer op de Markermeerdijk, nu manager Projectbeheersing en specialist Duurzaam Opdrachtgeverschap bij Hoogheemraadschap van Delfland
Wim Bovendeur, alliantiedirecteur bij de Markermeerdijk, nu directeur Projecten Boskalis
HET PROJECT
Het project Markeermeerdijk zorgt voor 33 kilometer dijkversterking en droge voeten voor 1,2 miljoen mensen. De vernieuwing van de oude Zuiderzeedijk krijgt vorm met zowel reconstructie, nieuwbouw als klassieke versterking. Dit maakt de dijk geschikt voor de komende vijftig jaar. Naast een stadsrand en essentiële kunstwerken waarborgt de dijk cultuurhistorisch erfgoed. Het is daarmee de enige monumentale dijk van Nederland. De kilometers van deze dijk herbergen de historie van de ontwikkeling van de dijkwerken in Nederland.

“Zo’n groot en complex project als de Markermeerdijk kun je niet aanpakken zonder SE”, meent Wim. “Zeker in een omgeving waar de populatie aan medewerkers sterk wisselt, wil je beheerst en navolgbaar werken. Anders ben je kansloos verloren. Daarbij… de halve advocatuur van Amsterdam én bekend Nederland woont aan deze dijk, dus qua stakeholders was er ook best een uitdaging. Oh, en de ontwerpoplossingen verschilden bijna per kilometer.” Alsof dat nog niet genoeg was, zat er ook nog tijdsdruk op het project. “Of we SE zouden gebruiken was dan ook geen vraag. SE was voor de marktpartijen hét antwoord om dit project te kunnen aanpakken.”
Transformeren tot behapbare stukken werk
“Zonder SE waren we lost geweest’, meent ook Janiek. “Door de structuur die het biedt, is het project herleidbaar en beheersbaar gebleven. De WBS (Work Breakdown Structure) gaf inzicht in heldere werkpakketten, wat deze enorme klus transformeerde tot behapbare stukken werk.” Wim: “SE zorgt ervoor dat mensen wel gestructureerd móéten werken. Dat maakt het traject navolgbaar. Zeker in de HWBP2-context is dat ook belangrijk voor de subsidiabiliteit. Het werk loopt zo’n tien jaar; als je dat niet gestructureerd aanpakt, bewaakt en valideert krijg je een werk van deze omvang niet opgeleverd.”
Alle ogen op de bal
Het project wist het contract zeer beknopt te houden. Zeven eisen vormden de basis. Wim: “Het feitelijke technische contract beslaat één pagina. Het bestaat uit zeven topeisen waar er later nog één aan is toegevoegd. Het contractboekje is een A5 van tachtig pagina’s, merendeels bijlagen. Door deze focus zijn alle ogen op de bal gericht. Hoe krijgen we die dijkversterking gedaan met aandacht voor alle relevante aspecten.”
Van dichte deur naar uitnodiging
Alle bijna tweehonderd projectmedewerkers overtuigen van de werkwijze, was nog best een klus, merkten Janiek en Wim. Janiek: “Ik dacht regelmatig: hoe krijgen we in vredesnaam iedereen mee? Daar heb ik best wat slapeloze nachten van gehad.” Uiteindelijk was het vooral de boodschap steeds blijven herhalen en ondersteuning bieden. Door met het team op cursus te gaan en inspirerende sprekers van andere projecten uit te nodigen. En in veel gevallen ging Janiek naast mensen zitten om bijvoorbeeld samen de verificatieplannen en -rapporten te maken. “Dat werkte. In het begin van het project gooide het ontwerpteam nog letterlijk de deur dicht als ze ons zagen. Na verloop van tijd nodigden ze ons uit. Dat was een fijne verandering.”
Voordelen schetsen en ambassadeurschap
Belangrijk om mensen mee te krijgen is steeds het voordeel duidelijk schetsen. Wim: “SE is mij in een eerder project eens opgedrongen. Dat werkt niet; dan ervaar je weerstand. Vandaar dat het belangrijk is om eerst te vertellen wat het oplevert. En daarvoor heb je mensen nodig die de werkwijze goed beheersen. Mensen, zoals Janiek, die de lead nemen en het proces bewaken. En die verschillende typen mensen kunnen meenemen en hun de voordelen voor hun werk of positie kunnen schetsen.”
Wat ook helpt om SE in te bedden, is een opdrachtgever die heel duidelijk is over de gehanteerde werkwijze. Leiderschap is een must. Janiek: “In het geval van de Markermeerdijk is dat een projectdirecteur die zegt: zo doen we het gewoon. Dat gaf me ruggensteun. Wim heeft echt ambassadeurschap getoond. Op een zeker moment hing de WBS op zijn kantoor en bij ieder overleg wees hij ernaar. Dat hielp enorm.”
Complexiteit reduceren naar behapbare delen
SE kan de waterschappen veel opleveren, menen Janiek en Wim. Wim: “SE biedt een interface waardoor je snel tot de kern van je verhaal komt. En dat op een simplistische manier. Juist bij een complexe opgave helpt SE je de zaken reduceren tot behapbare delen. Dat is voor mij de grootste toegevoegde waarde van SE.”
Janiek: “Bovendien zorg je er met een goed SE-proces voor, dat je niet voor ieder project het wiel opnieuw hoeft uit te vinden. Je kunt jezelf veel werk besparen als je zaken standaardiseert. Zodat je een goede set specificaties, een Basis-WBS en een Programma van Eisen (PvE) als startpunt hebt als je bij het projectenbureau komt. SE goed opzetten scheelt tijd en geld, en voorkomt meerwerk. En niet onbelangrijk: het voorkomt ergernis en vergroot het werkplezier en de samenwerking.”
Van integraal denken naar integraal team
Dat onderschrijft Wim van harte. “Door de werkwijze dwing je mensen tot integraal denken. Omdat aan elke eis de raakvlakken hangen, kun je je niet onwetend houden voor de consequenties van een aanpassing. En dan kun je dus ook niet denken dat je als techneut iets zelfstandig kunt aanpassen op het ecologisch of archeologisch meest belangrijke stuk van een dijk. Dat moet je gewoon goed met elkaar afstemmen.” Het integrale werken ging het team uiteindelijk goed af. Wim: “Het team was zeer divers. Toch ging het op een gegeven moment niet meer over van welke partij je kwam. Je bent gewoon van de Markermeerdijk. Dat geeft een geweldige sfeer en heldere focus.”
Blijven verdiepen in de materie
“Om je SE-processen goed uit te voeren op een project heb je veel verschillende rollen nodig”, meent Wim. Datzelfde geldt binnen de waterschappen. Dat merkt Janiek nu ze aan de kant van een waterschap zit. “Je moet als waterschap op meerdere plekken goed weten waar je het over hebt. Als je volledig afhankelijk bent van een adviesbureau is het einde zoek. Je hebt aan zowel opdrachtgevers- als opdrachtnemerszijde volwassenheid nodig. Voor waterschappen is het echt van belang dat ze zich in de materie blijven verdiepen, bijvoorbeeld met HEEL*. Als je een afkortzaag hebt maar je kunt er niet mee werken, dan kunnen er flinke ongelukken gebeuren. Dat geldt voor SE ook. En andersom: met deze instrumenten kun je ook prachtige dingen realiseren.”